همانطور که فناوری به سرعت در حال تغییر است، شیوه‌های آموزش و یادگیری نیز تغییر می‌کنند. دانش‌آموزان برای اینکه مهارت‌های کاربردی را فرا بگیرند و در آینده بتوانند در محیط‌های کاری بهترین عملکرد را از خود به نمایش بگذارند باید در کنار محتواهای تئوری، مهارت‌های عملی و نرم را نیز فرا بگیرند.
اهمیت مهارت آموزی برای دانش آموزان
دانش آموزان آماده به‌لحاظ مهارتی یک نیروی کار مناسب برای شروع کار هستند که بعد از دوران دبیرستان یا هنرستان می‌توانند خیلی سریع وارد فضای کار شوند. حتی دانش‌آموزان ماهر که با اصول راه‌اندازی کسب و کار آشنا شده باشند نیز می‌توانند دفتر کاری خود را داشته باشند و چندین نفر دیگر را هم مشغول به کار کنند. مهارت‌های فنی یا همان مهارت‌های سخت (Hard Skills) نقش مهمی در اشتغال دانش‌آموزان دارند.
اما در مهارت آموزی، دانش آموزان باید به دسته دیگری از مهارت‌ها مانند تطبیق‌پذیری، تحلیل‌گری، ذهن باز، کار تیمی و… نیز آشنا شوند.
تغییر در شیوه‌های یادگیری
سیستم‌های آموزش سنتی، مبتنی بر ارائه مفاهیم، امتحان و نمره هستند. این در حالی است که در جوانان نسل Z این شیوه آموزش چندان موثر نیست و یادگیری کاملی را به همراه نمی‌آورد. اگر به دنبال مهارت آموزی به دانش آموزان و تاثیر این مهارت بر زندگی نوجوانان هستیم باید به سراغ یادگیری بازی‌سازی شده (Gamified Learning) بااستفاده از فناوری‌های جدید برویم.
با درگیر کردن فناوری در فرایند آموزش، دانش‌آموزان مشارکت بیشتری در فرایند یادگیریو درک درستی از اشتباهات را خواهند داشت. آموزشتجربه‌محور موجب می‌شود تا یک کلاس درس، تبدیل به یک محیط کارآموزی عملی شود.
تقویت مهارت‌های نرم (A/ISoft Skills) در آموزش‌های آینده اهمیت دارد. مهارت آموزی دانش آموزان زمانی ارزشمند خواهد بود که خلاقیت، تفکر انتقادی، مسئولیت‌پذیری و کارگروهی را آموزش دهیم. به‌طور حتم ایجاد چنین محیط آموزشی کار ساده‌ای نخواهد بود. رکاد به‌عنوان اولین هنرستان استارتاپی کشور با رویکردی متفاوت تلاش نموده است تا چنین بستری را ایجاد کند.
مهارت‌های ضروری برای آینده دانش‌آموزان
دانش‌آموزان برای موفقیت در آینده و دستیابی به شغل مناسب باید مهارت‌هایی را فرا بگیرند:
1- هوش تکنولوژی
تا همین 10 سال پیش دانش‌آموزی که با نرم‌افزارهای اداری (اکسل، پاورپوینت و اکسس) آشنایی داشت را فردی صاحب فناوری می‌دانستیم. آشنایی با فتوشاپ، طراحی سایت وردپرسی و… تا 5 سال پیش ارزشمند بود. اما امروزه وضعیت چگونه است؟ هوش مصنوعی (AI) علی‌رغم تغییرات زیاد در فرایندها، توانسته بهره‌وری را افزایش دهد. دانش آموزان باید برای مهارت آموزی دارای هوش تکنولوژیکی باشند تا از فناوری‌های مختلف به تناسب نیازشان استفاده کنند.
2- هوش هیجانی
ارتباط و برقراری رابطه با دیگران نقش مهمی در موفقیت دارد. تقویت هوش هیجانی، مهارتی متفاوت است که در هنرستان کارآفرینی مشهد به دانش آموزان ارائه می‌شود تا آن‌ها در شرایط واقعی کار،موفق‌تر از دیگران باشند. آشنایی با مباحث کارآفرینی و حل چالش‌های پیش‌روی کسب و کارها کمک زیادی به دانش‌آـموزان می‌کند تا خلاقیت را در خود تقویت کرده و توانایی استدلال را در خود تقویت کنند.
3- هوش فرهنگی
یادگیری کار تیمی از موضوعات مهمی است که دانش آموزان باید آن را فرا گیرند. کار گروهی، تعامل را در افراد تقویت می‌کند و باعث می‌شود تا آن‌ها در شرایط واقعی کار، کمتر رفتارهای سمّی را از خود بروز دهند.
4- همکاری منسجم
پرورش مهارت‌های رهبری برای مدارس ضروری است. زیرا بسیاری از دانش آموزان امروز رهبران آینده کسب و کارها هستند. آن‌ها باید مدیریت پروژه، تصمیم‌گیری استراتژیک، مفاهیم برنامه‌ریزی و… را به خوبی بدانند.
5- تقویت تفکر نوآوری و چابکی
مهارت آموزی دانش آموزان، موضوعی متفاوت با گذشته است. دانش آموز امروزی باید با تفکر خلاقانه آشنایی داشته باشد و توانایی تصمیم‌گیری در شرایط پیچیده را در خود ایجاد کند. در یک صنعت پر سرعت که دچار تغییرات فناورانه می‌شود باید مهارت‌های شهودی بودن در دانش‌آموز تقویت شود و با تمرین تفکر خارج از چارچوب، زمینه بروز نوآوری را ایجاد کنیم.
فرق هنرستان با دبیرستان در همین زمینه است. دانش آموزان هنرستانی با توجه به کلاس‌های عملی، فرصت بیشتری برای مواجه شدن با چالش‌های مختلف را خواهند داشت.
6- انعطاف‌پذیری شناختی
مهارت انعطاف‌پذیری شناختی به دانش آموزان کمک می‌کند تا با سرعت بالایی در بین پروژه‌ها سوییچ کنند و تمامی وظایف را به‌موقع و به درستی انجام دهند. در چنین مهارتی تلاش می‌شود تا دانش آموزان ذهنیت روشنی نسبت به پروژه‌های مختلف و مدیریت آن‌ها پیدا کنند.
استراتژی‌هایی برای توسعه مهارت آموزی دانش آموزان
در سیستم‌های آموزشی نوین از راهکارهای متفاوتی برای توسعه مهارت‌های آینده دانش آموز استفاده می‌شود:
- اتاق‌های فرار: در چنین فضاهایی، مهارت‌هایی مانند تفکر سریع، کار گروهی، مهارت‌های ارتباطی و… را دانش‌آموز فرا می‌گیرد؛
- ارائه‌های سرعتی: دانش آموز باید در مدت زمان کوتاهی یک موضوع را به دیگران ارائه دهد. ارائه سریع یکی از قسمت‌های مهم در استارتاپ ویکندها است. رکاد؛ بهترین هنرستان مشهد با برگزاری رویدادهای کارآفرینی دانش آموزی به آنان کمک می‌کند تا مهارت ارائه‌شان را تقویت کنند؛
- ایستگاه آموزش: قرار دادن ایستگاه‌های یادگیری که در آن‌ها فعالیت‌هایی به دانش آموزان داده می‌شود تا وظایف را مستمر و طبق اولویت‌بندی انجام دهند؛
- یادگیری پروژه‌محور: انجام پروژه‌های عملی، نقش مهمی در یادگیری دارند. مهارت آموزی دانش آموزان با کمک پروژه‌های واقعی، امکان‌پذیر می‌شود. باشگاه کسب و کار هنرستان رکاد، فضای کاری است که در آن پروژه‌های واقعی را به دانش‌آموزان برای انجام واگذار می‌کنند.
سخن پایانی
مهارت آموزی دانش آموزان برای شکل‌گیری آینده شغلی آن‌ها مهم است، زیرا موجب می‌شود تا به سرعت فرصت کاری مناسبی را یافته و وارد بازار کار شوند. آن‌ها با کمک این مهارت‌ها با تغییرات محیط کاری بهتر وفق پیدا می‌کنند.آمادگی دانش آموز برای ورود به بازار کار به معنای سازگاری آنان با تقاضاهای در حال تغییر نیروی انسانی در کسب و کارها است.
مهارت آموزی موجب می‌شود تا بسیاری از دانش آموزان از ظزفیت کافی برای کارآفرینی یا راه‌اندازی کسب و کار برخوردار شوند. شناخت درست از فناوری در کنار مهارت نرم به دانش‌آموز کمک می‌کند تا به موفقیت دست پیدا کنند.